U osoby ślepej na barwy, czopki oka zielone lub czerwone w ogóle nie działają. W przypadku osób niedowidzących barwy (daltonistów częściowych) – wszystkie czopki oka funkcjonują. Daltonizm występuje u 8% mężczyzn i 0,5% kobiet.
Daltonizm - skąd się bierze?
Daltonizm to w większości przypadków wrodzona wada wzroku, uwarunkowana genetycznie, dziedziczona recesywnie w sprzężeniu z chromosomem X. Oznacza to, że gen odpowiedzialny za wystąpienie daltonizmu zlokalizowany jest w chromosomie X. Ze względu na to, że mężczyźni mają tylko jeden chromosom X w kodzie genetycznym (XY), a kobiety mają aż dwa chromosomy X (XX), ryzyko wystąpienia daltonizmu jest większe wśród populacji męskiej.
Ludzkie oko wyposażone jest w trzy rodzaje czopków, a poszczególne typy czopków wrażliwe są na kolor czerwony, zielony lub niebieski. Człowiek widzi dany kolor, gdy czopki oka rejestrują różne ilości tych trzech podstawowych barw. Większość czopków znajduje się w plamce żółtej, która zlokalizowana jest w centralnej części siatkówki. Wrodzony daltonizm to sytuacja, w której brakuje czopków, lub źle one funkcjonują.
Objawy daltonizmu
- zaburzenie w postrzeganiu i rozróżnianiu poszczególnych barw
- mylenie poszczególnych kolorów
- dostrzeganie barw z różną intensywnością
- problem z określeniem nazwy koloru
- zmęczenie wzroku
W jaki sposób mogę się dowiedzieć, czy jestem daltonistą?
Daltonizm może zostać łatwo wykryty w dzieciństwie przez rodziców. Wystarczy obserwować, jak dziecko bawi się kolorem i jakich barw używa podczas kolorowania czy rysowania. Wielu daltonistów zdaje sobie sprawę ze swojej wady, jednak nie każdy jest w stanie ją zdefiniować.
Żeby potwierdzić lub wykluczyć wadę, należy udać się do okulisty. Lekarz przeprowadzi test graficzny, czyli badanie z użyciem tablic Ishihary. Na obrazkach przedstawione są liczby, skomponowane z kolorowych plam. Tło również tworzą plamy barwne, jednak jest ono w innym kolorze niż liczby. Poprawne podanie liczby oznacza, że pacjent nie ma problemów ze wzrokiem.
Czy daltonizm można wyleczyć?
Niestety, wrodzonego daltonizmu nie da się wyleczyć, chociaż możliwe jest skorygowanie niektórych zaburzeń percepcji barw, a więc wtórnego daltonizmu. Jest to uzależnione od przyczyny schorzenia – np. jeśli jest nią zaćma, operacja może przywrócić prawidłowe postrzeganie barw.
Korygowanie wady możliwe jest na kilka sposobów:
- Okulary korekcyjne, wyposażone w specjalny filtr który pozwala przywrócić poprawne widzenie barw;
- Soczewki korygujące, działają na tej samej zasadzie co okulary, jednak są o wiele wygodniejsze;
- Leczenie genetyczne - innowacyjna metoda polegająca na przeprowadzeniu terapii genowej.
Różne odmiany daltonizmu wrodzonego
Ślepota na czerwień i zieleń jest najpowszechniejszą formą daltonizmu. Niektórzy pacjenci widzą czerwień jako czerń, inni mylą obie te barwy z żółcią.
Inną odmianą jest tzw. dichromatyzm, który objawia się zaburzeniem postrzegania koloru niebieskiego oraz żółtego.
Trzecią formą ślepoty barw będzie z kolei monochromatyzmem. Cierpiące na nią osoby widzą jedynie czerń, biel i odcienie szarości. Najczęstszą przyczyną monochromatyzmu jest uszkodzenie mózgu lub oka.
Czy daltonista może posiadać prawo jazdy?
Mimo iż daltonizm ogranicza zdolność do rozróżniania niektórych barw, to nie jest przeciwwskazaniem do prowadzenia samochodu, a tym samym do posiadania prawa jazdy kategorii B.
Problem może pojawić się w sytuacji, gdy daltonista chce zdobyć uprawnienia do kierowania innymi pojazdami, np. autobusem lub samochodem ciężarowym (kategoria C, D). Z tego też względu wśród daltonistów nie jest popularny zawód kierowcy.
